De waarde van CRI
Laatst heb ik weer een aanvraag gekregen van een theater. Of ik een advies kon geven over het vervangen van enkele conventionele armaturen voor LED-versies. Ze hadden wel al een type op het oog met een hoge CRI-waarde en gaven aan veel waarde te hechten aan een hoge CRI!
" Mijn advies? stop met alleen kijken naar CRI-waardes! Kijk vooral met je eigen ogen, dat is je beste referentie."
CRI, vol uitgeschreven ‘color rendering index’. Ontwikkeld rond 1980 om lampen (voornamelijk TL en spaarlampen) te indexeren op kleur-reproductie bij gebruik. LED was toen nog lang niet geschikt voor het belichten en aanlichten van voorwerpen.
Om een originele CRI-waarde te bepalen, wordt als referentie gekeken naar 8 pastelkleuren. Echter, kleuren als verzadigd rood en huidskleur zijn moeilijk getrouw weer te geven. Hierdoor kan het zijn dat bij een CRI-test een LED-armatuur hoog scoort, maar dat in de praktijk een zeer onnatuurlijk belichte persoon op het toneel te zien is. Rond 1995 is er een update gekomen met als aanpassing Re (extended). In deze update zijn er referentiekleuren bijgekomen. Onder andere Rood (R9) is een dankbare aanvulling gebleken.
Het probleem is echter dat niet iedere fabrikant aangeeft welke CRI-test hij gebruikt heeft. Noemt een fabrikant een CRI-waarde, is het maar de vraag of het armatuur goed scoort met de originele CRI Ra (R1-R8)-waarde of juist de vernieuwde CRI Re (R1-R14). Er zijn helaas ook armaturen te vinden waarvan de fabrikant de specificaties zo heeft weten te maken dat ze hoog scoren op de CRI ladder, maar er in de praktijk weinig van bakken.
Met bovenstaande informatie kan ik niet één echte winnaar aanwijzen, met in het achterhoofd dat er alleen bij één de CRI R9-waarde bekend is.
Gaan we de armaturen verder vergelijken op punten als gebruiksgemak, degelijkheid, garantie, mogelijkheid tot kalibratie, gewicht, Amber drift, hitte, geluidsproductie, et cetera, dan zou het zomaar kunnen dat de winnaar op CRI-niveau eigenlijk minder geschikt is dan op papier leek.
In een praktijktest heb ik een armatuur met een op papier mindere CRI beter zien presteren dan een armatuur die qua specs de winnaar leek. De winnaar was niet te onderscheiden van de oude tungsten armaturen van het theater.
Omdat men erachter kwam dat CRI nog steeds niet toereikend was, hebben ze een opvolger ontwikkeld. CQS ‘Color Quality Scale’. Ook de nieuwe standaard maakt gebruik van referentiekleuren, maar heeft een tal van verbeteringen ten opzichte van CRI doorgevoerd. In het schema kan je zien dat CQS helaas nog niet algemeen ingeburgerd is.
Mijn advies naar dit theater, stop met alleen kijken naar CRI-waardes!
Kijk vooral met je eigen ogen, dat is je beste referentie.
Patrick Uni